Классицизм буюу сонгодог урлагийн үе Бидний үед сонгодог урлаг гэхээр түүний ид цэцэглэн хөгжиж байсан үеийн түүх соёл, алдарт хүмүүсийн тухай бахдах сэтгэгдэл өөрийн эрхгүй төрдөг билээ. Классицизм буюу сонгодог урлагийн үе нь бүхэлдээ түүх, хайр дурлал, урлагийн гайхамшигийг өгүүлэх бүхэл бүтэн ертөнц юм. Бидний үед тэр цагийн түүх, дайн тулаан нь хүртэл урлагийн нүдээр харагдаж, тайзнаа тоглогдож ирсэнээрээ, зохиол романд бичигдэж ирсэнээрээ танигдаж ирсэн. Юм хэтэрхий сул чөлөөтэй, бүх л зүйлийг хүссэнээрээ байлгах гэж оролддог нь бас нэг талаар үнэлэмжийн хувьд маш олон талтай болж хувирдаг. Харин классицизмын үеийн урлаг нь ёс суртахууныг баримталсан, тансаг, ямар нэг юманд баригдсан байдалтай: Классицизмын үед бүх зүйл шашны шинж агуулга багтаасан, хийсвэрлэн төсөөлөх сэтгэлгээ гайхалтай боловч хэт хэтрүүлэгтэй бус уран сайхны сэтгэлгээтэй, тансаг гоёмсог эд зүйлс ба түүнийг урлагт илэрхийлэх байдал, муу муухай бус зөвхөн гоо сайхныг шүтэх үзэл ноёрхож байсан, үүнийг л классицизмын үе гэж үздэг билээ. Сонгодог үзэл ойлголтыг европчуудад бий болгосон чухал хүчин зүйлүүдийн нэг нь оюунлаг сэтгэлгээ буюу философи ойлголт юм. Урлагт, соёл, үзэл сурталд хүртэл философи нөлөөлж оюуны өндөр сэтгэлгээ нь урлагт, уран сайхныг бүтээхэд маш их нөлөөлж түүнийг улам төгөлдөржүүлж өгчээ. Эл ойлголт цаг үеийн эрхээр өөрийн оршиж буй үеийг тодорхойлогч болж бага зэрэг шинэчлэлт өөрчлөлтийг агуулж ирсэн юм. 17,18-р зууны үеийн сонгодог цаг үеийн ойлголт нь сэргэн мандалтын үеийнхтэй харьцуулахад нилээд өөрчлөгдсөн. Тэр үед шинжлэх ухаан асар хурдтай хөгжиж эхэлсэн бөгөөд шинжлэх ухааны янз бүрийн нэр томъёо, онол, баталгаанууд гарч ирж, шалтгаалцлын үе /ингэж нэрлэдэг байх аа/ философийн хөгжил маш өргөн цар хүрээг хамарч эхэлж байх үе буюу 17-р зууны үеийн сэтгэлгээ, Гэгээрлийн үе буюу шинжлэх ухаан хийгээд түүний амьдрал, хүмүүний үзэл бодолтой уялдсан, нийгэм соёл урлагтай холбон ойлгох 18-р зууны үеийн сонгодог хэмээх ойлголт нь үнэн хэрэгтээ модернизмын эхлэлийг тавьсан үе юм. Ямар ч зүйл эх үүсвэртэй байдаг бөгөөд модернизм бол гэнэт гарч ирээгүй хүн төрөлхтөний сэтгэлгээний хөгжлийг тодорхойлох үе дамжсан өөрчлөлт юм. Хэдийгээр дурдаж буй ойлголт маань өнгөрсөн зуунуудын гайхамшигийг илтгэх өнгөрсөнд үүссэн, хөгжиж цэцэглэж байсан зүйл боловч миний хувьд урлагийн хөгжлийн дээд түвшин нь юм шиг санагддаг. Сонгодог урлагийн эх үүсвэр нь эртний европ тэр тусмаа ромын соёлтой салшгүй холбоотой. Сэргэн мандалтын үеийн Италийн соёл урлаг нь европод тархан нэгдмэл ойлголтод хүртлээ өсөж хөгжжээ. Дайн тулаан нь хүртэл соёлыг түгээх нэгээхэн хүчин зүйл болдог байсан бөгөөд газар нутгийг эзлэх, таньж мэдэх бүх л процесс нь нийгэм, соёлыг тархаан дэлгэрүүлэх явдал болдог байв. Сонгодог урлагийн эхэн үе нь ромын эзэнт гүрний үеийн сүүлээс эхлээд Христендом буюу христыг баримтлагчдын шашны нэрэн доор явагддаг, газар нутаг, эзлэн түрэмгийллийн дайн явагдаж байх эртний европчуудын эрин үеэр тодорхойлогддог. Энэ үеийг бид ерөнхийдөө романтизмын үе гэж хэлж заншсан шүү дээ. За сонгодог урлаг хэмээх ойлголтод багтах зүйлүүд нь мэдээж тэр чигээрээ европын соёлыг багтаах бөгөөд түүн дотроос философын үе, хаанчлалын үе, хюманизм буюу хүн төрөлхтөний түүх, соёл, боловсрол, сэтгэлгээний хөгжлийг илэрхийлэгч, утга зохиол, дүрслэх урлагийн үе, наашлаад ирэх юм бол реализм, формализм гэх мэт ойлголтууд багтах ажээ. Формализм гэдэг бол маш олон утга агуулга бүхий нэгдмэл ойлголт юм. Оюуны сэтгэлгээний үе, түүх, хөгжим, утга зохиол гээд эд бүгдийг багтаасан ойлголт ажээ. За мөн бас хэдэн чухал үз баримтлалуудын талаар дурьдахад: Политейзм буюу бурхад, сахиусыг тахин шүтэх үзэл буюу домогчлол, паганизм хамаарна.Сэргэн мандалтын классицизмын оргил үе нь 16,17-р зууны сонгодог урлагийн үе юм. Бидний шүтээн болсон алдартнууд, зураачид, хөгжмийн зохиолчид, бүжгэн жүжиг, дуурь, архитектур ид хөгжин цэцэглэж байсан үе билээ. Европын соёлд чухал нөлөө үзүүлсэн Грек Ромын соёлын ул мөр харагддаг бөгөөд дүрслэл, чимэглэл зэрэг нь Грекийн соёлоос үүдэлтэй юм. Тухайлбал уран барилга, театр, барилга гэх мэтчилэн.......Бидний үед сонгодог урлаг гэхээр түүний ид цэцэглэн хөгжиж байсан үеийн түүх соёл, алдарт хүмүүсийн тухай бахдах сэтгэгдэл өөрийн эрхгүй төрдөг билээ. Классицизм буюу сонгодог урлагийн үе нь бүхэлдээ түүх, хайр дурлал, урлагийн гайхамшигийг өгүүлэх бүхэл бүтэн ертөнц юм. Бидний үед тэр цагийн түүх, дайн тулаан нь хүртэл урлагийн нүдээр харагдаж, тайзнаа тоглогдож ирсэнээрээ, зохиол романд бичигдэж ирсэнээрээ танигдаж ирсэн. Юм хэтэрхий сул чөлөөтэй, бүх л зүйлийг хүссэнээрээ байлгах гэж оролддог нь бас нэг талаар үнэлэмжийн хувьд маш олон талтай болж хувирдаг. Харин классицизмын үеийн урлаг нь ёс суртахууныг баримталсан, тансаг, ямар нэг юманд баригдсан байдалтай: Классицизмын үед бүх зүйл шашны шинж агуулга багтаасан, хийсвэрлэн төсөөлөх сэтгэлгээ гайхалтай боловч хэт хэтрүүлэгтэй бус уран сайхны сэтгэлгээтэй, тансаг гоёмсог эд зүйлс ба түүнийг урлагт илэрхийлэх байдал, муу муухай бус зөвхөн гоо сайхныг шүтэх үзэл ноёрхож байсан, үүнийг л классицизмын үе гэж үздэг билээ. Сонгодог үзэл ойлголтыг европчуудад бий болгосон чухал хүчин зүйлүүдийн нэг нь оюунлаг сэтгэлгээ буюу философи ойлголт юм. Урлагт, соёл, үзэл сурталд хүртэл философи нөлөөлж оюуны өндөр сэтгэлгээ нь урлагт, уран сайхныг бүтээхэд маш их нөлөөлж түүнийг улам төгөлдөржүүлж өгчээ. Эл ойлголт цаг үеийн эрхээр өөрийн оршиж буй үеийг тодорхойлогч болж бага зэрэг шинэчлэлт өөрчлөлтийг агуулж ирсэн юм. 17,18-р зууны үеийн сонгодог цаг үеийн ойлголт нь сэргэн мандалтын үеийнхтэй харьцуулахад нилээд өөрчлөгдсөн. Тэр үед шинжлэх ухаан асар хурдтай хөгжиж эхэлсэн бөгөөд шинжлэх ухааны янз бүрийн нэр томъёо, онол, баталгаанууд гарч ирж, шалтгаалцлын үе /ингэж нэрлэдэг байх аа/ философийн хөгжил маш өргөн цар хүрээг хамарч эхэлж байх үе буюу 17-р зууны үеийн сэтгэлгээ, Гэгээрлийн үе буюу шинжлэх ухаан хийгээд түүний амьдрал, хүмүүний үзэл бодолтой уялдсан, нийгэм соёл урлагтай холбон ойлгох 18-р зууны үеийн сонгодог хэмээх ойлголт нь үнэн хэрэгтээ модернизмын эхлэлийг тавьсан үе юм. Ямар ч зүйл эх үүсвэртэй байдаг бөгөөд модернизм бол гэнэт гарч ирээгүй хүн төрөлхтөний сэтгэлгээний хөгжлийг тодорхойлох үе дамжсан өөрчлөлт юм. Хэдийгээр дурдаж буй ойлголт маань өнгөрсөн зуунуудын гайхамшигийг илтгэх өнгөрсөнд үүссэн, хөгжиж цэцэглэж байсан зүйл боловч миний хувьд урлагийн хөгжлийн дээд түвшин нь юм шиг санагддаг. Сонгодог урлагийн эх үүсвэр нь эртний европ тэр тусмаа ромын соёлтой салшгүй холбоотой. Сэргэн мандалтын үеийн Италийн соёл урлаг нь европод тархан нэгдмэл ойлголтод хүртлээ өсөж хөгжжээ. Дайн тулаан нь хүртэл соёлыг түгээх нэгээхэн хүчин зүйл болдог байсан бөгөөд газар нутгийг эзлэх, таньж мэдэх бүх л процесс нь нийгэм, соёлыг тархаан дэлгэрүүлэх явдал болдог байв. Сонгодог урлагийн эхэн үе нь ромын эзэнт гүрний үеийн сүүлээс эхлээд Христендом буюу христыг баримтлагчдын шашны нэрэн доор явагддаг, газар нутаг, эзлэн түрэмгийллийн дайн явагдаж байх эртний европчуудын эрин үеэр тодорхойлогддог. Энэ үеийг бид ерөнхийдөө романтизмын үе гэж хэлж заншсан шүү дээ. За сонгодог урлаг хэмээх ойлголтод багтах зүйлүүд нь мэдээж тэр чигээрээ европын соёлыг багтаах бөгөөд түүн дотроос философын үе, хаанчлалын үе, хюманизм буюу хүн төрөлхтөний түүх, соёл, боловсрол, сэтгэлгээний хөгжлийг илэрхийлэгч, утга зохиол, дүрслэх урлагийн үе, наашлаад ирэх юм бол реализм, формализм гэх мэт ойлголтууд багтах ажээ. Формализм гэдэг бол маш олон утга агуулга бүхий нэгдмэл ойлголт юм. Оюуны сэтгэлгээний үе, түүх, хөгжим, утга зохиол гээд эд бүгдийг багтаасан ойлголт ажээ. За мөн бас хэдэн чухал үз баримтлалуудын талаар дурьдахад: Политейзм буюу бурхад, сахиусыг тахин шүтэх үзэл буюу домогчлол, паганизм хамаарна.Сэргэн мандалтын классицизмын оргил үе нь 16,17-р зууны сонгодог урлагийн үе юм. Бидний шүтээн болсон алдартнууд, зураачид, хөгжмийн зохиолчид, бүжгэн жүжиг, дуурь, архитектур ид хөгжин цэцэглэж байсан үе билээ. Европын соёлд чухал нөлөө үзүүлсэн Грек Ромын соёлын ул мөр харагддаг бөгөөд дүрслэл, чимэглэл зэрэг нь Грекийн соёлоос үүдэлтэй юм. Тухайлбал уран барилга, театр, барилга гэх мэтчилэн....... Бидний үед сонгодог урлаг гэхээр түүний ид цэцэглэн хөгжиж байсан үеийн түүх соёл, алдарт хүмүүсийн тухай бахдах сэтгэгдэл өөрийн эрхгүй төрдөг билээ. Классицизм буюу сонгодог урлагийн үе нь бүхэлдээ түүх, хайр дурлал, урлагийн гайхамшигийг өгүүлэх бүхэл бүтэн ертөнц юм. Бидний үед тэр цагийн түүх, дайн тулаан нь хүртэл урлагийн нүдээр харагдаж, тайзнаа тоглогдож ирсэнээрээ, зохиол романд бичигдэж ирсэнээрээ танигдаж ирсэн. Юм хэтэрхий сул чөлөөтэй, бүх л зүйлийг хүссэнээрээ байлгах гэж оролддог нь бас нэг талаар үнэлэмжийн хувьд маш олон талтай болж хувирдаг. Харин классицизмын үеийн урлаг нь ёс суртахууныг баримталсан, тансаг, ямар нэг юманд баригдсан байдалтай: Классицизмын үед бүх зүйл шашны шинж агуулга багтаасан, хийсвэрлэн төсөөлөх сэтгэлгээ гайхалтай боловч хэт хэтрүүлэгтэй бус уран сайхны сэтгэлгээтэй, тансаг гоёмсог эд зүйлс ба түүнийг урлагт илэрхийлэх байдал, муу муухай бус зөвхөн гоо сайхныг шүтэх үзэл ноёрхож байсан, үүнийг л классицизмын үе гэж үздэг билэ Сонгодог үзэл ойлголтыг европчуудад бий болгосон чухал хүчин зүйлүүдийн нэг нь оюунлаг сэтгэлгээ буюу философи ойлголт юм. Урлагт, соёл, үзэл сурталд хүртэл философи нөлөөлж оюуны өндөр сэтгэлгээ нь урлагт, уран сайхныг бүтээхэд маш их нөлөөлж түүнийг улам төгөлдөржүүлж өгчээ. Эл ойлголт цаг үеийн эрхээр өөрийн оршиж буй үеийг тодорхойлогч болж бага зэрэг шинэчлэлт өөрчлөлтийг агуулж ирсэн юм. 17,18-р зууны үеийн сонгодог цаг үеийн ойлголт нь сэргэн мандалтын үеийнхтэй харьцуулахад нилээд өөрчлөгдсөн. Тэр үед шинжлэх ухаан асар хурдтай хөгжиж эхэлсэн бөгөөд шинжлэх ухааны янз бүрийн нэр томъёо, онол, баталгаанууд гарч ирж, шалтгаалцлын үе /ингэж нэрлэдэг байх аа/ философийн хөгжил маш өргөн цар хүрээг хамарч эхэлж байх үе буюу 17-р зууны үеийн сэтгэлгээ, Гэгээрлийн үе буюу шинжлэх ухаан хийгээд түүний амьдрал, хүмүүний үзэл бодолтой уялдсан, нийгэм соёл урлагтай холбон ойлгох 18-р зууны үеийн сонгодог хэмээх ойлголт нь үнэн хэрэгтээ модернизмын эхлэлийг тавьсан үе юм. Ямар ч зүйл эх үүсвэртэй байдаг бөгөөд модернизм бол гэнэт гарч ирээгүй хүн төрөлхтөний сэтгэлгээний хөгжлийг тодорхойлох үе дамжсан өөрчлөлт юм. Хэдийгээр дурдаж буй ойлголт маань өнгөрсөн зуунуудын гайхамшигийг илтгэх өнгөрсөнд үүссэн, хөгжиж цэцэглэж байсан зүйл боловч миний хувьд урлагийн хөгжлийн дээд түвшин нь юм шиг санагддаг. Сонгодог урлагийн эх үүсвэр нь эртний европ тэр тусмаа ромын соёлтой салшгүй холбоотой. Сэргэн мандалтын үеийн Италийн соёл урлаг нь европод тархан нэгдмэл ойлголтод хүртлээ өсөж хөгжжээ. Дайн тулаан нь хүртэл соёлыг түгээх нэгээхэн хүчин зүйл болдог байсан бөгөөд газар нутгийг эзлэх, таньж мэдэх бүх л процесс нь нийгэм, соёлыг тархаан дэлгэрүүлэх явдал болдог байв. Сонгодог урлагийн эхэн үе нь ромын эзэнт гүрний үеийн сүүлээс эхлээд Христендом буюу христыг баримтлагчдын шашны нэрэн доор явагддаг, газар нутаг, эзлэн түрэмгийллийн дайн явагдаж байх эртний европчуудын эрин үеэр тодорхойлогддог. Энэ үеийг бид ерөнхийдөө романтизмын үе гэж хэлж заншсан шүү дээ. За сонгодог урлаг хэмээх ойлголтод багтах зүйлүүд нь мэдээж тэр чигээрээ европын соёлыг багтаах бөгөөд түүн дотроос философын үе, хаанчлалын үе, хюманизм буюу хүн төрөлхтөний түүх, соёл, боловсрол, сэтгэлгээний хөгжлийг илэрхийлэгч, утга зохиол, дүрслэх урлагийн үе, наашлаад ирэх юм бол реализм, формализм гэх мэт ойлголтууд багтах ажээ. Формализм гэдэг бол маш олон утга агуулга бүхий нэгдмэл ойлголт юм. Оюуны сэтгэлгээний үе, түүх, хөгжим, утга зохиол гээд эд бүгдийг багтаасан ойлголт ажээ. За мөн бас хэдэн чухал үз баримтлалуудын талаар дурьдахад: Политейзм буюу бурхад, сахиусыг тахин шүтэх үзэл буюу домогчлол, паганизм хамаарна.Сэргэн мандалтын классицизмын оргил үе нь 16,17-р зууны сонгодог урлагийн үе юм. Бидний шүтээн болсон алдартнууд, зураачид, хөгжмийн зохиолчид, бүжгэн жүжиг, дуурь, архитектур ид хөгжин цэцэглэж байсан үе билээ. Европын соёлд чухал нөлөө үзүүлсэн Грек Ромын соёлын ул мөр харагддаг бөгөөд дүрслэл, чимэглэл зэрэг нь Грекийн соёлоос үүдэлтэй юм. Тухайлбал уран барилга, театр, барилга гэх мэтчилэн....... 
|
